مرکز جامع سرطان​​​​​​​

اگر سرطان برای شما تشخیص داده شده است، ممکن است پزشک به شما پیشنهاد پرتودرمانی بدهد. این روش یک درمان رایج است که تومورها را کوچک می کند و سلول های سرطانی را از بین می برد و ممکن است تنها روش درمانی باشد که برای مقابله با بیماری خود به آن نیاز دارید.

پرتودرمانی چگونه کار می کند؟
سلول های بدن شما همیشه در حال تقسیم شدن و ساختن کپی های جدید هستند. با این حال، وقتی سرطان دارید، برخی از سلول‌ها خیلی سریع شروع به تقسیم می‌کنند. اینجاست که پرتودرمانی می تواند کمک کند. از ذرات پرانرژی برای ایجاد شکاف های کوچک در DNA سلول های سرطانی استفاده می کند تا آنها را از بین ببرد یا به آنها آسیب برساند، بنابراین آنها دیگر نمی توانند کپی های جدیدی بسازند.

هدف پرتودرمانی چیست؟
هدف پرتودرمانی درمان سرطان با کند کردن یا توقف رشد تومور است. ممکن است پزشک شما گاهی اوقات به شما پیشنهاد پرتودرمانی را برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی بدهد. یا ممکن است پس از جراحی آن را برای جلوگیری از عود تومور توصیه کند. اگر سلول های سرطانی به سایر قسمت های بدن گسترش یافته باشد، پرتودرمانی می تواند آنها را قبل از تبدیل شدن به تومورهای جدید از بین ببرد. اگر سرطان قابل درمان نباشد، پزشک همچنان ممکن است استفاده از پرتودرمانی "تسکین دهنده" را به بیمار پیشنهاد دهد. در این درمان، هدف کوچک کردن تومورها و کاهش علائم بیماری است.

پرتودرمانی

انواع پرتودرمانی:

نوع پرتودرمانی که دریافت می کنید به موارد زیر بستگی دارد:

• نوع سرطان

• اندازه تومور

• محل تومور

• مجاورت با اندام های حساس (نظیر نخاع، ساقه مغز)

• سلامت عمومی بیمار

دو نوع اصلی پرتودرمانی وجود دارد:

• پرتودرمانی خارجی: یک دستگاه بزرگ، پرتوهای تشعشعی را از خارج از بدن به سمت یک تومور سرطانی از زوایای مختلف هدف قرار می دهد. می تواند انواع سرطان ها را درمان کند.

از برنامه های کامپیوتری برای تجزیه و تحلیل اسکن های تصویربرداری و هدف قرار دادن درمان ها به شکل تومور استفاده می کند.

یک جلسه درمان معمولاً ۲۰ الی ۳۰ دقیقه طول می کشد که بیشتر آن صرف قرار دادن شما در موقعیت صحیح می شود. خود درمان معمولاً ۵ دقیقه یا کمتر طول می کشد. اکثر مواقع، درمان ۵ روز در هفته انجام می شود. هرچند در مواردی ممکن است این عدد متفاوت باشد. این امر بستگی به نوع پرتو مورد استفاده و موارد دیگر از جمله نوع، اندازه و محل سرطان دارد.

لازم به ذکر است، پرتودرمانی خارجی شما را رادیواکتیو نمی کند، بنابراین می توانید با خیال راحت با دیگران زندگی کنید.

• پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی): در این روش پزشک ماده رادیواکتیو جامد (بصورت کپسول یا ایمپلنت) را داخل بدن شما در نزدیکی تومور قرار می دهد. وی این کار را با استفاده از یک لوله کوچک به نام کاتتر یا وسیله ای به نام اپلیکاتور انجام می دهد.

براکی تراپی معمولاً برای سرطان های ناحیه سر و گردن، سینه، دهانه رحم، آندومتر و پروستات بکارمی رود.
اگر پزشک شما از دوز کم پرتودرمانی در براکی تراپی استفاده کند، ایمپلنت را پس از چند روز برمی دارد. اگر از دوز بالاتر استفاده کنند، معمولاً بعد از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه آن را خارج می کنند و شما جلسات بعدی را بصورت هفتگی طی ۲ الی ۵ جلسه دریافت خواهید کرد.
بسته به نوع و محل سرطان و سایر درمان‌هایی که انجام داده‌اید، پزشک ممکن است یک ایمپلنت را برای همیشه در بدن شما قرار دهد و اشعه با گذشت زمان ضعیف می‌شود.
پس از انجام پرتودرمانی داخلی، بدن یا مایعات بدن شما ممکن است برای مدتی پرتو منتشر کنند، بنابراین احتمالاً در بیمارستان خواهید ماند و در ابتدا باید از ملاقات با عزیزان خودداری کنید یا آن را محدود کنید.

هر نوع پرتودرمانی که دریافت می کنید، ویزیت های منظم برای بررسی کارآمد بودن آن خواهید داشت. پزشک شما را معاینه می کند و در مورد عوارض جانبی و علائم صحبت می کند. آنها همچنین ممکن است ارزیابی های آزمایشگاهی و تصویربرداری از جمله آزمایش خون، گرافی یا سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی یا اسکن PET را برای بررسی علائم سرطان انجام دهند.

تیم درمان در رادیوتراپی: 

در طول پرتودرمانی، تیمی از متخصصان آموزش دیده از بیماران مراقبت خواهند کرد؛ متشکل از:

رادیوانکولوژیست
این پزشک به طور ویژه برای درمان سرطان و پرتودرمانی، آموزش دیده است.  این شخص بر برنامه پرتودرمانی شما نظارت کامل دارد. در ایران به این پزشکان معمولاً متخصصین رادیوتراپی-انکولوژی یا رادیوانکولوژی گفته میشود.

فیزیسیست و دزیمتریست رادیوتراپی
این فرد شخصی است که مطمئن میشود تجهیزات پرتودرمانی همانطور که باید، کار می کنند و دوز دقیق تجویز شده توسط رادیوتراپی-انکولوژیست برای بیماران اعمال می شود. این افراد متخصص در حوزه پرتوپزشکی و فیزیک پزشکی هستند.

تکنسین پرتودرمانی یا رادیوتراپیست
این شخص تجهیزات پرتودرمانی را کنترل می کند و شما را برای هر جلسه درمان آماده می کند. در واقع اجرای درمان تعیین شده توسط رادیوانکولوژیست وظیفه کارشناس پرتودرمانی است.

پرستار پرتودرمانی
این پرستار آموزش های ویژه ای در زمینه درمان سرطان دیده است و می تواند اطلاعاتی در مورد پرتودرمانی و مدیریت عوارض جانبی به شما بدهد.

 اثرات جانبی: 

از آنجایی که پرتودرمانی بر سلول های سالم شما نیز تأثیر می گذارد، می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. اینها ممکن است در طول درمان ظاهر شوند و هفته‌ها بعد ناپدید شوند یا ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشند. حتی ممکن است برخی از آنها برای اولین بار ماه ها یا سال ها بعد ظاهر شوند.
بسته به قسمتی از بدن که تحت درمان است، عوارض جانبی ممکن است شامل خستگی، ریزش موی موقت، مشکلات جنسی و باروری، تاری دید و تغییرات پوستی باشد.
برخی از مشکلات دیگری که ممکن است ایجاد شود عبارتند از:

• تهوع و استفراغ

• سردرد

• تورم

• اختلال چشایی

• مشکل در بلع

• مسائل ادراری

• اسهال
  ​​​​​​​

در صورت داشتن هر یک از این عوارض با پزشک خود صحبت کنید. اقداماتی وجود دارد که می توانید انجام دهید، از جمله دارو، که می تواند به کاهش علائم شما کمک کند.

پرتودرمانی ممکن است کمی خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان ها را افزایش دهد. این خطر به اندازه‌ای کوچک است که معمولاً در مقابل مزایای آن ناچیز است.
​​​​​​​
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید. پرتودرمانی می تواند به جنین و همچنین تخمک ها آسیب برساند. در مورد چگونگی تأثیر آن بر اسپرم اطلاعات زیادی در دست نیست، بنابراین پزشکان معمولاً به مردان توصیه می‌کنند که در طول درمان و چند هفته پس از آن، اقدام به باروری نکنند.

منبع : WebMD